Zenuwletsel

Een zenuw bestaat uit een bundel van een groot aantal zenuwvezels, de zogenaamde ‘uitlopers’ die aan zenuwcellen vastzitten. Een zenuw functioneert net als een telefoonkabel, en geeft boodschappen door in de vorm van elektrische signalen. De boodschap verplaatst zich met een elektrisch stroompje van zenuwcel naar zenuwcel, of van een zenuwcel naar een spier.

• Zie ook: anatomie van het zenuwstelsel (kenniscentrum Neurologie)

Er zijn drie soorten zenuwen:

• Motorische zenuwen geven signalen door van de hersenen naar de spieren zodat je kunt bewegen;
• Sensorische of gevoelszenuwen geven informatie van zintuigen door naar de hersenen. Bijvoorbeeld de tastzin, het gevoel in de vingers, temperatuur zoals warm en koud en pijn. Daarnaast geven deze zenuwen ook informatie door over de stand van gewrichten en bewegingen.
• Gemengde zenuwen zijn opgebouwd uit motorische en gevoelszenuwen. Deze zenuwen geleiden dus bewegingsprikkels en gevoelsprikkels.

Zenuwen zijn erg kwetsbaar en kunnen beschadigen door een beknelling of snijverwonding.

Beknelling

Zenuwen zijn gevoelig voor schade van buitenaf. Er zijn verschillende manieren waardoor zenuwen tijdelijk of permanent beschadigd kunnen worden.

Tijdelijke beknelling

Langdurige beknelling

Zenuwen geven bij beknelling vaak klachten van tinteling en pijn. Het gedeelte van de huid dat bij de beknelde zenuw hoort is minder gevoelig en voelt ‘doof’ aan. Er kunnen echter ook andere gevoelsklachten optreden die door de patiënt als een ‘vreemd of raar gevoel’ worden omschreven.

Beknelling van zenuwen die spieren aansturen leidt tot een verminderde aansturing en kracht van de betreffende spieren. Vaak zie je dat de ‘spierbuik’ (deel van de spier dat kan samentrekken zoals een spierbal) dunner wordt. Zonder behandeling kan er uiteindelijk  verlamming van de spier optreden.

Doorsnijding

Wanneer een zenuw geheel of gedeeltelijk is doorgesneden bij een verwonding moet dit worden behandeld door de plastisch chirurg. Deze arts kan beoordelen of het mogelijk is om de zenuw te herstellen. Een scherpe doorsnijding van de zenuw is vaak goed te herstellen in tegenstelling tot een minder scherpe verwondingen. Bijvoorbeeld bij letsels met cirkelzagen of frezen waar de zenuw over een groot gedeelte wordt beschadigd.
Wanneer een zenuw is beschadigd kan dit het beste binnen enkele dagen worden gehecht voor het beste resultaat. Hoewel het hechten van zenuwen in veel gevallen ook nog weken tot maanden na de verwonding mogelijk is, vaak met goed resultaat.
Het hechten gebeurt met zeer dunne hechtdraadjes onder microscopische vergroting met een loupebril of operatiemicroscoop.

Herstel

Nadat de zenuw is gehecht moeten de zenuwvezels vanaf de verwonding opnieuw gaan groeien tot het einde van de zenuw in de huid of in de spieren. Dit is een zeer langzaam proces en gaat met een snelheid van ongeveer 1 millimeter per dag. Zo zal een gehechte zenuw in de hand die 10 centimeter moet overbruggen er 100 dagen over doen om de vingertop te bereiken. Over het algemeen kan men tot 1 jaar (bij uitzondering 2 jaar) na het letsel nog geleidelijke verbetering van het gevoel bereiken. Ondanks dat de zenuw zo nauwkeurig mogelijk is gehecht zal het gevoel nooit meer hetzelfde worden als voor de verwonding. Datzelfde geldt ook voor de aansturing van spieren. Gedurende het herstel van de zenuw kan de uitgroeiende zenuw zeer gevoelig zijn.
Vaak is het gevoel dat terugkomt redelijk tot goed. De uitkomst bij aansturing van spieren wisselt, maar is over het algemeen minder goed dan het herstel van gevoel.

Beknelling door littekenweefsel

In sommige gevallen raakt een zenuw, die na verwonding is gehecht,  na enkele weken bekneld door llittekenweefsel dat in de wond ontstaat. Er ontstaan dan klachten van tintelingen en pijn. Meestal verdwijnen de klachten weer vanzelf als het littekenweefsel na 3 maanden zachter wordt. Bij sterke klachten kan een littekenbehandeling met siliconegel-pleisters of injecties met corticosteroïden worden geprobeerd.

Neuroom

Een complicatie van zenuwbeschadiging is het ontwikkelen van een pijnlijk ‘neuroom’. Er ontstaat dan enkele weken tot maanden na de verwonding een kleine onderhuidse zwelling op de plek van het zenuwletsel. Het neuroom ontstaat door woekering van zenuwweefsel, die felle pijnscheuten veroorzaakt bij aanraking. Deze neuromen kunnen operatief worden behandeld door de woekering helemaal weg te snijden of deze naar een minder gevoelige plek te verplaatsen, bijvoorbeeld in spierweefsel.
In veel gevallen treedt er na behandeling, opnieuw een neuroom op, de kwaal kan zeer hardnekkig zijn.